javob sanasi: 15.05.2025
Hurmatli O‘lmasov Qahramon Marip o‘g‘li,
Sizning holatingiz O‘zbekiston Respublikasining oilaviy qonunchiligi hamda fuqarolik protsessual tartibi doirasida hal etiladi. Quyida sizga aniq va qonuniy asoslangan javobni taqdim etaman.
Asosiy qonunchilik:
O‘zbekiston Respublikasi Oilaviy kodeksi (OK);
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik protsessual kodeksi (FPK).
Savolingizning asosiy mohiyati:
Sizda 3 yoshli farzandingiz bor. Nikoh diniy jihatdan o‘qilmagan. Ijtimoiy bosim ostida turibsiz ("ajrashishsinlar" deyishmoqda). Savol — sud bu holatda ajratadimi yoki yo‘q?
1. Nikohning qonuniy kuchi
O‘zbekistonda nikoh faqat fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organlarida (FHDYO) qayd etilgandan so‘ng huquqiy kuchga ega (OK 14-modda).
Diniy nikoh (nikoh o‘qitish) – bu ixtiyoriy va huquqiy kuchga ega emas. Agar siz va turmush o‘rtog‘ingiz rasman FHDYOda nikohdan o‘tgan bo‘lsangiz, bu nikoh yuridik jihatdan amaldagi hisoblanadi — diniy nikoh o‘qilmagan bo‘lsa ham.
2. Ajrim masalasi (Oilaviy kodeks 42-45-moddalar)
Sud nikohni faqat quyidagi holatlarda ajratadi:
Er-xotin orasida oila saqlab qolishning iloji yo‘qligi aniqlansa;
O‘zaro nizolar, birga yashamaslik, murosa yo‘qligi isbotlansa.
Sud diniy nikoh o‘qilmaganini asos qilib nikohni ajratmaydi. Chunki bu — diniy masala, qonuniy emas.
Ammo, agar sud sizlarning birga yashamayotganingizni, o‘zaro nizolar kuchayganini, oila saqlanmayotganini aniqlasa — ajrimga qaror chiqaradi.
3. Farzand borligi (3 yosh)
Farzandingiz bo‘lgani uchun:
Sud ajrimni 3 oygacha kechiktirishi mumkin (OK 44-modda);
Bu muddatda sizlar yarashishga harakat qilishingiz mumkin;
Ajrimdan so‘ng:
Farzand kim bilan qoladi (odatda — ona bilan);
Ota (yoki ona) farzand uchun alimoni to‘lashi majburiyatini oladi (OK 96-99-moddalar).
Sud ajratadimi?
Agar nikoh FHDYO orqali rasmiylashtirilgan bo‘lsa – Ha, ajratadi, diniy nikoh o‘qilmagan bo‘lsa ham.
Agar sizlar hozir birga yashamasangiz, nizolar bo‘lsa, murosa yo‘qligi isbotlansa, sud buni asos deb oladi.
Farzand borligi ajrimni kechiktirishga sabab bo‘ladi, lekin ajrimning o‘zini rad etish uchun emas.
Tavsiya:
Agar hali FHDYOda nikohdan o‘tmagan bo‘lsangiz – siz rasmiy er-xotin hisoblanmaysiz, sud ajrimga hojat yo‘q.
Agar nikoh rasmiy bo‘lsa – ajrim jarayonida:
Farzand taqdiri;
Mol-mulk bo‘lsa – uning taqsimoti;
Alimon to‘lovi;
Yashash joyi va ota-ona huquqlari aniqlanadi.
Yur24uz 
5 
